Wesele Szamotulskie

Tradycyjny obrzęd weselny z Szamotuł i okolic, czyli „Wesele szamotulskie” zostało wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. – Serdecznie gratuluję Wnioskodawcom, którzy podejmują wysiłek zachowania pięknej i wyjątkowej tradycji dla przyszłych pokoleń. Mam nadzieję, że wpis przyczyni się do promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz zwiększenia świadomości ogółu społeczeństwa wagi tradycji i przekazu międzypokoleniowego – napisał w decyzji o wpisie Piotr Gliński, wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego. 

„Wesele szamotulskie” to najważniejszy regionalny obrzęd szamotulski. Scenariusz do niego napisał przed laty Władysław Frąckowiak. Muzykę zebrał Stanisław Zgaiński. Materiały do pierwszej jego odsłony zebrała regionalistka Stanisława Koputowa wraz z członkiniami Stowarzyszenia Kobiet Katolickich. Po raz pierwszy widowisko wystawione było z udziałem Kapeli Orlików w październiku 1932 roku. Prezentowano je później wielokrotnie. Pani Janina Foltyn –przez ponad 60 lat kierowniczka Zespołu Folklorystycznego „Szamotuły”, podjęła się tego zadania w roku 1950. Było wystawiane kilkakrotnie. W 2014 roku do prac nad przygotowaniem jego wystawienia po wielu latach, podjął się Maciej Sierpiński – od 2011 roku kierownik i choreograf Zespołu Folklorystycznego „Szamotuły”. 

Kilka lat temu Polska ratyfikowała Konwencję UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i wtedy rozpoczęły się systemowe działania na rzecz promocji i upowszechniania wiedzy o niedocenianych dotychczas elementach naszej tożsamości. Niematerialne dziedzictwo kulturowe to tradycje i przekazy ustne, w tym również język, sztuki widowiskowe, zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne, a także wiedza i umiejętności, związane z rzemiosłem tradycyjnym. Daje ono podstawę do określania własnej tożsamości poszczególnym osobom i całym grupom – społecznym, narodowym, etnicznym, religijnym. Pozwala na znalezienie i nazwanie wspólnych wartości i celów, a także sposobów funkcjonowania. Przyczynia się również do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz jest źródłem inspiracji dla ludzkiej kreatywności. Utworzenie krajowej listy ma niezwykle istotne zadanie: przedstawienie bogactwa i różnorodności żywego dziedzictwa niematerialnego oraz wyrażenie uznania dla społeczności kultywujących własne tradycje. Jednocześnie tworzy ona podstawę do umieszczenia przejawów niematerialnego dziedzictwa kulturowego z terenu naszego kraju na międzynarodowych listach, prowadzonych przez UNESCO. 

Starania o wpis szamotulskiego wesela rozpoczęły się rok temu, a przedsięwzięciu przewodniczyli Piotr Michalak, dyrektor Szamotulskiego Ośrodka Kultury i Maciej Sierpiński, kierownik Zespołu Folklorystycznego „Szamotuły”. Zostali oni przedstawicielami depozytariuszy, czyli społeczności szamotulskiej chcącej wpisu „Wesela” na listę. Taką chęć wyraziło około 300 osób biorących udział w otwartych konsultacjach w tej sprawie oraz blisko 500 osób, które podpisały listę poparcia dla przedsięwzięcia. Lista ta została dołączona do wniosku o wpis, który został złożony w maju ubiegłego roku. 

W środę 18 października w kinie „Halszka” w Szamotułach odbyła się uroczysta gala podczas której ogłoszono decyzję o wpisie „Wesela” oraz promowano album „Wesele szamotulskie” wydany przez Szamotulski Ośrodek Kultury. Podczas gali profesor Zbigniew Jasiewicz miał wykład o „Weselu” w kontekście wpisu na wspomnianą listę, Maciej Sierpiński mówił o weselu, jego genezie i historii oraz prezentował album. Piotr Michalak podkreślał, że wpis poza znaczącą rolą dla ochrony tradycji i budowania tożsamości w lokalnym społeczeństwie, ma też duży potencjał dla promocji lokalnego samorządu w Polsce. Burmistrz Szamotuł Włodzimierz Kaczmarek i starosta szamotulski Józef Kwaśniewicz podziękowali za zaangażowanie w to przedsięwzięcie dyrektorowi Piotrowi Michalakowi i kierownikowi Maciejowi Sierpińskiemu. Przedstawiciele depozytariuszy dziękowali zaś osobom, które wsparły inicjatywę oraz stworzenie wniosku: burmistrzowi Włodzimierzowi Kaczmarkowi, staroście Józefowi Kwaśniewiczowi, prof. dr hab. Zbigniewowi Jasiewiczowi, ekspertowi naukowemu i metodologicznemu z Instytutu im. Oskara Kolberga, Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Szkoły Wyższej Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu, dr Annie Weronice Brzezińskiej, ekspertowi naukowemu i metodologicznemu z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, muzykologowi Maciejowi Prochaska z Instytutu im. Oskara Kolberga w Poznaniu, Iwonie Majewskiej i Pawłowi Barwinowi, wieloletnim tancerzom Zespołu Folklorystycznego „Szamotuły” i Sylwii Firlet z Szamotulskiego Ośrodka Kultury. 

Goście gali zobaczyli też film z fragmentem „Wesela” wystawionego dwa lata temu podczas 70-lecia Zespołu Folklorystycznego „Szamotuły” i co spotkało się z największym aplauzem, występ na żywo, także z fragmentem „Wesela” oraz z programem przedstawiającym szamotulski region. To członkowie zespołu są ważnym elementem w przekazywaniu tradycji „Wesela szamotulskiego” i podczas gali to również im serdecznie dziękowano. O potencjale „Wesela szamotulskiego” i poziomie zespołu świadczą choćby jego ostatnie sukcesy: Grand Prix XXXI Ogólnopolskiego Konkursu Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie w 2015 r, nagroda „za wierną prezentację fragmentu obrzędu weselnego swojego regionu” podczas Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych 54. Tygodnia Kultury Beskidzkiej w Wiśle w tym roku i w ubiegłym miesiącu I miejsce w kat. zespołów dziecięcych na Wojewódzkim Przeglądzie Folklorystycznym w Dziekanowicach.